Marcel Schwob en het lezen tussen de regels

‘Quand on ajoute un à un, disait Platon dans sa République, qu’est-ce qui devient deux, l’unité à laquelle j’ajoute, ou celle qui est ajoutée?’

‘De echte lezer construeert bijna net zo als de auteur: hij bouwt alleen tussen de regels. Hij die niet weet te lezen in het wit van de pagina’s, zal nooit een echte boekenliefhebber worden. Het zien van de woorden roept, net als het geluid van de noten van een symfonie, een optocht van beelden op, die je met zich meevoert.’

Aldus Marcel Schwob in de allerlaatste pagina’s die hij schreef, in de bundeling korte prozastukken die door zijn vriend Paul Fort in 1905 werd bezorgd onder de titel Il libro della mia memoria.

Zie voor het hele artikel over Marcel Schwob: http://nl.schwob-books.eu/2015-01-26/marcel-schwob-en-het-lezen-tussen-de-regels

Striptease met chocola, kikkers en een thermo-mechanisch orkest

Dat is de titel van mijn boek over het werk van Marcel Duchamp, dat ik begin november van dit jaar hoop te presenteren. Op 2 oktober as. is het 50 jaar geleden dat Duchamp stief, maar zijn erfenis is nog steeds springlevend.

Marcel Duchamp? 

Ja - Marcel Duchamp. Proto-dadaïst, geniaal ontsnappingskunstenaar, principieel non-conformist, ontdekker van de readymade, Pop-Art's daddy en voorvader van de conceptuele kunst. Én schepper van een van meest mysterieuze en meest becommentarieerde werken uit de geschiedenis van de moderne kunst: La Mariée mise à nu par ses célibataires même. In het Nederlands: De Bruid gestript door haar vrijgezellen, reeds. Kortweg: het Grote Glas.

Een bijzonder werk? 

Zeker. Allereerst omdat Duchamp geen schilderdoek, verf of penselen gebruikte, zoals een gewone schilder, maar allerlei ongebruikelijke materialen, zoals glas, looddraad, menie, aluminiumfolie en zelfs stof. En ook vanwege het onderwerp. Als we op de titel afgaan zou dit schilderij op glas een Bruid moeten voorstellen die gestript wordt door enkele vrijgezellen. Maar van die Bruid en die vrijgezellen is maar weinig te zien. Op twee grote glasplaten zie je een insect-achtig wezen, met voelsprieten naast een wolk met drie gaten daarin, zwevend boven een stel machines, met daarachter een stel metallieke hulzen. 

Bijzonder ook omdat Duchamp het blijkbaar nodig vond om een grote hoeveelheid teksten te publiceren waarin hij de verschillende onderdelen van het Glas toelicht en beschrijft wat hem daarbij inspireerde. Het Glas gaat over erotiek, over de problematiek van de vierde dimensie, over de relativiteit van de aannames van de (natuur)wetenschap, over wat zichtbaar is en onzichtbaar, kortom: over een heel scale van onderwerpen. 

Duchamp was naar eigen zeggen een bewonderaar van een stel ongewone kunstenaars.
Schrijvers, geen schilders. Van Alfred Jarry, bijvoorbeeld, de uitvinder van de 'patafysica. En van Raymond Roussel, schepper van enkele fantastische romans en toneelstukken, vol wonderlijke machines, uitvindingen en personages. En van Jean-Pierre Brisset, die in zijn boeken aantoonde dat de origine van de mens kan worden teruggevoerd op de kikker. 

Daarover gaat mijn boek: over hoe Duchamp op het idee kwam voor zijn Mariée mise à nu par ses célibataires même, over zijn teksten en over de schrijvers die hem daarbij inspireerden. 
Binnenkort meer...